Dünya Kültürü
Kültür nedir?
Kültür; üyelerinin dünyayı anlama şeklini şekillendiren, ortak deneyimleri paylaşan bir grup veya topluluğu ifade eder. Irk, köken, cinsiyet, sınıf, dil veya din gibi içine doğduğumuz ve bizim bilerek seçmediğimiz grupları içerir. Hatta yemek tercihlerimiz, sosyal alışkanlıklarımız, moda, müzik ve sanat da kültürün alt başlıkları arasındadır. Ancak kültür bu kadarla sınırlı değil. Yaşadıkça seçimlerimiz, karşılaştıklarımız, öğrendiklerimiz ve deneyimlediklerimiz kültürümüze eklenerek onun büyüyüp genişlemesine yardımcı olur. Örneğin; yeni bir ülkeye taşınmak, iş değiştirmek, yeni insanlarla tanışıp kaynaşmak büyük kültürel değişimler yaşamamıza neden olabilir. İşte tam da bu noktada, aynı anda birçok kültüre ait olduğumuzu fark ederiz. Hepsi toplamda, bir bütün olarak kendi kültürümüzü meydana getirir. Ve belirtmekte fayda var; kültür, globalleşme öncesinde olduğu gibi artık sabit değil. Akışkan ve sürekli hareket halinde, üstelik hız kazandı… Dolayısıyla kültürün bu çağda “karmaşık” bir terim olarak karşımıza çıktığını söylemek yanlış olmaz. Çünkü herkes kendi bakış açısına göre kültürü tanımlayabilir.
Kültür Neden Önemli?
Kültür kendiliğinden oluşan ve gelişen bir dış etkendir. Yani insan, kültürel tercihini bile isteye yapamaz, başlangıçta onun içine doğar. Sadece yaşadıkça ona eklemeler ve ondan çıkarmalar yapabilir. Ama “kültürsüzlük” diye bir şey de hiç olası değil. Şimdi burada ütopik istisnalara girip konuyu dağıtmaya ve bir bilim kurgu konusu oluşturmaya hiç niyetim yok. “Facts” üzerinden devam etmek daha mantıklı. Bu yüzden, “kültür, insan yaşamının güçlü bir parçası” diyerek devam ediyorum. İnsan onu üzerinden çıkarıp atamaz. Ya da onu bir çırpıda değiştiremez. İnsanın görüşlerini, düşüncelerini, değerlerini, mizahi anlayışını, bakış açısını, umutlarını, beklentilerini, endişelerini, korkularını, damak tadını, giyinme şeklini, inançlarını, yaşama şeklini, tercihlerini, seçimlerini vs. etkiler. Dolayısıyla birlikte çalıştığımız iş arkadaşlarımızla diyaloğumuz, aynı sokakta oturduğumuz komşularımızla olan ilişkimiz, akrabalarımızla yaşadığımız deneyimlerimiz vs. hep sahip olduğumuz kültüre göre şekillenir.
Hepimiz insanız, ama hepimizin dünyayı görme şekli, algılama biçimi çok farklıdır. Herkes sabah uyanır, doğru; ancak farklı uyanır. Kimi yorgun, kimi enerjik, kimi hasta, kimi gülerek, kimi yavaş, kimi aceleyle uyanır. O halde, “herkesin uyanma kültürü farklıdır” dersek yanlış olmaz. Uyanınca kimi duş alır, kimi sadece elini yüzünü yıkar. Kimi kahve içer, kimi portakal suyu içer, kimi çay içer, kimi de süt içer. Bu sefer de, “herkesin sabaha başlama kültürü farklıdır” dersek yine yanlış olmaz. Kimi kahvesini sade, kimi şekerli, kimi sütlü, kimi kremalı, kimi de tatlandırıcılı sever. O zaman, “herkesin kahve içme kültürü farklıdır” dersek de yanlış olmaz. İşte bu ve benzeri farklılıklar kültürümüzden kaynaklanan ve sıradanmış gibi görünen, ama aslında bizi şahsi olarak anlatan kültürel ayrıntılardır. İşte tam da bu yüzden, kültürlerimizin ve farklılıklarımızın önemli olmadığını iddia edemeyiz. Çünkü önemlidir. Bunlar ve daha fazlası, bizi biz yapan inceliklerdir. Herkesin birbirine benzemesini dileyerek farklılıkların üzerinden geçip yokmuş gibi yapamayız. Ya da insanları aynı kalıba sokmaya çalışamayız, çünkü istesek bile bu olası değil. En güzeli ve elbette ki en kolayı herkesi olduğu gibi kabul etmek. Ancak bunu yapabilmek için de farklı kültürler hakkında bilgi sahibi olma şartı var.
Kimse hiçbir kültürü öğrenme ve anlama çabasına girmeden kimseyi olduğu gibi kabul etme yeteneğine sahip olamaz. Bunu ancak okuyarak, izleyerek, inceleyerek, araştırarak, dinleyerek ve beraber zaman geçirerek yapabiliriz. Örneğin; yan komşunuz nereli, hiç merak ettiniz mi? Bir Hintli olabilir. Meksikalı olabilir. İtalyan olabilir. Faslı olabilir. Rus olabilir. Amerikalı olabilir. Komşunuzla oturup sohbet etmeden belki de bu sorunun cevabını vermeniz zor. Çünkü kimin kim olduğunu dışarıdan bakarak her zaman anlamanız mümkün değil. Hoş, dışarıdan bakarak anlayabilmek için de kültürleri zaten biliyor olmanız gerekir.
Yan komşumuzun nereli olduğunu bilmek neden önemli olsun ki? Uyumlu, sağlıklı ve sorunsuz bir sosyal hayatı sürdürebilmek için elbette. İnsan, tek başına yaşayabilen bir varlık değil. Yine ütopyaya ya da polemiğe girmeye hiç niyetim yok. “Facts” üzerinden devam etmeye kararlıyım. Yan komşunuzla paylaştığınız o kadar çok şey var ki, bir gün gelip yolunuzun kesişmemesi imkânsız. Örneğin; dış kapınız aynı sokağa açılıyor. Yağmur yağdığında hem sizin çatınıza, hem de onun çatısına yağıyor. Sizin bahçenizdeki ağacın yaprakları sonbaharda onun bahçesine de dökülüyor. Çocuklarınız aynı okul otobüsüne binip okula gidiyor. Komşunuzun oğlu top oynarken topu sizin bahçeye kaçıyor. Bunların hepsi kesişmeye birer minik örnek ve daha fazlasını eklemek de çok kolay.
Dünya giderek çeşitleniyor ve birçok dinden, dilden, ekonomik gruptan ve diğer kültürel gruplardan insanları içeriyor. Çünkü insanlar elli yıl öncesine göre daha fazla yer değiştiriyorlar. Bazen savaş, hastalık, kıtlık gibi zorunlu sebeplerden dolayı; bazen de iş imkânları, eğitim, gezi gibi tercihli sebeplerden dolayı. Diyebiliriz ki; bir şekilde insanlar geçmişe göre daha fazla hareket halinde. Bu yüzden farklı kültürlerden insanlar eskiye kıyasla daha fazla karşılaşıyor. Yolda yürürken, otobüste, metroda, sınıf ortamında, alışverişte, hastanede vs. Amerika’da ise çok kültürlülük her yerde. Bütün dünya milletlerinden numuneler barındırarak bir küçük dünya oluşmuş Amerika’nın içinde. Guam Adası’nı ziyaret etmeden bir Guamlı arkadaşınız olabilir. Ya da Jamaika’dan. Alaska’dan, Somali’den, Kuveyt’ten, Madagaskar’dan vs. Buna “çok renklilik” demek şık duruyor. Çünkü her kültür kendine göre renklere sahip.
Sahip olduğumuz kültürün özelliklerini üzerimizde taşısak da taşımasak da, günlük hayatımızda uygulasak da uygulamasak da, anlatsak da anlatmasak da bir kültüre sahibiz. Aslında onunla beraber yaşayıp gidiyoruz. Bunu bilinçli yapmak elbette ki hayatımıza daha farklı bir enerji katacaktır. “Dünya kültürü” olarak isimlendirdiğim ve humanism merkezli kültürden olmanız dileğiyle…
Dünya Kültürü
Kültür; üyelerinin dünyayı anlama şeklini şekillendiren, ortak deneyimleri paylaşan bir grup veya topluluğu ifade eder. Irk, köken, cinsiyet, sınıf, dil veya din gibi içine doğduğumuz ve bizim bilerek seçmediğimiz grupları içerir. Hatta yemek tercihlerimiz, sosyal alışkanlıklarımız, moda, müzik ve sanat da kültürün alt başlıkları arasındadır. Ancak kültür bu kadarla sınırlı değil. Yaşadıkça seçimlerimiz, karşılaştıklarımız, öğrendiklerimiz ve deneyimlediklerimiz kültürümüze eklenerek onun büyüyüp genişlemesine yardımcı olur. Örneğin; yeni bir ülkeye taşınmak, iş değiştirmek, yeni insanlarla tanışıp kaynaşmak büyük kültürel değişimler yaşamamıza neden olabilir. İşte tam da bu noktada, aynı anda birçok kültüre ait olduğumuzu fark ederiz. Hepsi toplamda, bir bütün olarak kendi kültürümüzü meydana getirir. Ve belirtmekte fayda var; kültür, globalleşme öncesinde olduğu gibi artık sabit değil. Akışkan ve sürekli hareket halinde, üstelik hız kazandı… Dolayısıyla kültürün bu çağda “karmaşık” bir terim olarak karşımıza çıktığını söylemek yanlış olmaz. Çünkü herkes kendi bakış açısına göre kültürü tanımlayabilir.
Kültür Neden Önemli?
Kültür kendiliğinden oluşan ve gelişen bir dış etkendir. Yani insan, kültürel tercihini bile isteye yapamaz, başlangıçta onun içine doğar. Sadece yaşadıkça ona eklemeler ve ondan çıkarmalar yapabilir. Ama “kültürsüzlük” diye bir şey de hiç olası değil. Şimdi burada ütopik istisnalara girip konuyu dağıtmaya ve bir bilim kurgu konusu oluşturmaya hiç niyetim yok. “Facts” üzerinden devam etmek daha mantıklı. Bu yüzden, “kültür, insan yaşamının güçlü bir parçası” diyerek devam ediyorum. İnsan onu üzerinden çıkarıp atamaz. Ya da onu bir çırpıda değiştiremez. İnsanın görüşlerini, düşüncelerini, değerlerini, mizahi anlayışını, bakış açısını, umutlarını, beklentilerini, endişelerini, korkularını, damak tadını, giyinme şeklini, inançlarını, yaşama şeklini, tercihlerini, seçimlerini vs. etkiler. Dolayısıyla birlikte çalıştığımız iş arkadaşlarımızla diyaloğumuz, aynı sokakta oturduğumuz komşularımızla olan ilişkimiz, akrabalarımızla yaşadığımız deneyimlerimiz vs. hep sahip olduğumuz kültüre göre şekillenir.
Hepimiz insanız, ama hepimizin dünyayı görme şekli, algılama biçimi çok farklıdır. Herkes sabah uyanır, doğru; ancak farklı uyanır. Kimi yorgun, kimi enerjik, kimi hasta, kimi gülerek, kimi yavaş, kimi aceleyle uyanır. O halde, “herkesin uyanma kültürü farklıdır” dersek yanlış olmaz. Uyanınca kimi duş alır, kimi sadece elini yüzünü yıkar. Kimi kahve içer, kimi portakal suyu içer, kimi çay içer, kimi de süt içer. Bu sefer de, “herkesin sabaha başlama kültürü farklıdır” dersek yine yanlış olmaz. Kimi kahvesini sade, kimi şekerli, kimi sütlü, kimi kremalı, kimi de tatlandırıcılı sever. O zaman, “herkesin kahve içme kültürü farklıdır” dersek de yanlış olmaz. İşte bu ve benzeri farklılıklar kültürümüzden kaynaklanan ve sıradanmış gibi görünen, ama aslında bizi şahsi olarak anlatan kültürel ayrıntılardır. İşte tam da bu yüzden, kültürlerimizin ve farklılıklarımızın önemli olmadığını iddia edemeyiz. Çünkü önemlidir. Bunlar ve daha fazlası, bizi biz yapan inceliklerdir. Herkesin birbirine benzemesini dileyerek farklılıkların üzerinden geçip yokmuş gibi yapamayız. Ya da insanları aynı kalıba sokmaya çalışamayız, çünkü istesek bile bu olası değil. En güzeli ve elbette ki en kolayı herkesi olduğu gibi kabul etmek. Ancak bunu yapabilmek için de farklı kültürler hakkında bilgi sahibi olma şartı var.
Kimse hiçbir kültürü öğrenme ve anlama çabasına girmeden kimseyi olduğu gibi kabul etme yeteneğine sahip olamaz. Bunu ancak okuyarak, izleyerek, inceleyerek, araştırarak, dinleyerek ve beraber zaman geçirerek yapabiliriz. Örneğin; yan komşunuz nereli, hiç merak ettiniz mi? Bir Hintli olabilir. Meksikalı olabilir. İtalyan olabilir. Faslı olabilir. Rus olabilir. Amerikalı olabilir. Komşunuzla oturup sohbet etmeden belki de bu sorunun cevabını vermeniz zor. Çünkü kimin kim olduğunu dışarıdan bakarak her zaman anlamanız mümkün değil. Hoş, dışarıdan bakarak anlayabilmek için de kültürleri zaten biliyor olmanız gerekir.
Yan komşumuzun nereli olduğunu bilmek neden önemli olsun ki? Uyumlu, sağlıklı ve sorunsuz bir sosyal hayatı sürdürebilmek için elbette. İnsan, tek başına yaşayabilen bir varlık değil. Yine ütopyaya ya da polemiğe girmeye hiç niyetim yok. “Facts” üzerinden devam etmeye kararlıyım. Yan komşunuzla paylaştığınız o kadar çok şey var ki, bir gün gelip yolunuzun kesişmemesi imkânsız. Örneğin; dış kapınız aynı sokağa açılıyor. Yağmur yağdığında hem sizin çatınıza, hem de onun çatısına yağıyor. Sizin bahçenizdeki ağacın yaprakları sonbaharda onun bahçesine de dökülüyor. Çocuklarınız aynı okul otobüsüne binip okula gidiyor. Komşunuzun oğlu top oynarken topu sizin bahçeye kaçıyor. Bunların hepsi kesişmeye birer minik örnek ve daha fazlasını eklemek de çok kolay.
Dünya giderek çeşitleniyor ve birçok dinden, dilden, ekonomik gruptan ve diğer kültürel gruplardan insanları içeriyor. Çünkü insanlar elli yıl öncesine göre daha fazla yer değiştiriyorlar. Bazen savaş, hastalık, kıtlık gibi zorunlu sebeplerden dolayı; bazen de iş imkânları, eğitim, gezi gibi tercihli sebeplerden dolayı. Diyebiliriz ki; bir şekilde insanlar geçmişe göre daha fazla hareket halinde. Bu yüzden farklı kültürlerden insanlar eskiye kıyasla daha fazla karşılaşıyor. Yolda yürürken, otobüste, metroda, sınıf ortamında, alışverişte, hastanede vs. Amerika’da ise çok kültürlülük her yerde. Bütün dünya milletlerinden numuneler barındırarak bir küçük dünya oluşmuş Amerika’nın içinde. Guam Adası’nı ziyaret etmeden bir Guamlı arkadaşınız olabilir. Ya da Jamaika’dan. Alaska’dan, Somali’den, Kuveyt’ten, Madagaskar’dan vs. Buna “çok renklilik” demek şık duruyor. Çünkü her kültür kendine göre renklere sahip.
Sahip olduğumuz kültürün özelliklerini üzerimizde taşısak da taşımasak da, günlük hayatımızda uygulasak da uygulamasak da, anlatsak da anlatmasak da bir kültüre sahibiz. Aslında onunla beraber yaşayıp gidiyoruz. Bunu bilinçli yapmak elbette ki hayatımıza daha farklı bir enerji katacaktır. “Dünya kültürü” olarak isimlendirdiğim ve humanism merkezli kültürden olmanız dileğiyle…
Dünya Kültürü
Yorumlar
Yorum Gönder